منتديات لغاتى التعليمية

منتديات لغاتى التعليمية (http://www.loghaty.com/vb3/index.php)
-   قسم قواعد النحو (http://www.loghaty.com/vb3/forumdisplay.php?f=47)
-   -   لماذا لا نقول في الأذان : ( الله الأكبر ) مع أل التعريف، بدلاً من ( الله أكبر ) ؟ (http://www.loghaty.com/vb3/showthread.php?t=31134)

Nabil 08-02-2010 02:50 PM

لماذا لا نقول في الأذان : ( الله الأكبر ) مع أل التعريف، بدلاً من ( الله أكبر ) ؟
 

لماذا لا نقول في الأذان : ( الله الأكبر ) مع أل التعريف، بدلاً من ( الله أكبر ) ؟
محمد إسماعيل عتوك


أولاً- لعلماء اللغة والنحو في قول المؤذن : ( الله أَكْبَرُ ) ثلاثة أقوال :

الأول : أنَّ معناه : الله كبيرٌ ، فوضع ( أَفْعَلُ ) موضع ( فعيل ) .
الثاني : أن معناه : الله أَكْبَرُ كَبيرٍ ؛ كقولنا : فلان أعز عزيز .
الثالث : أن معناه : الله أَكْبَرُ من كلِّ شيء ؛ كما تقول : زيد أفضل ، وأنت تريد : أفضل من غيره ، فحُذِف ( من ) والمفضل عليه ؛ لوضوح المعنى .
فعلى القول الأول يكون ( أكبر ) صفة مشبهة باسم الفاعل . وعلى القولين الثاني والثالث يكون ( أَكْبَرُ ) اسم تفضيل ، وزنه ( أَفْعَلً ) ، ومؤنثه ( كُبْرَى ) على وزن ( فُعْلَى ) .
وأرجح هذه الأقوال – والله أعلم - القول الثالث ، وإليه ذهب سيبويه ، قال :« حذف ( من كل شيء ) استخفافًا ؛ كما تقول : أنت أفضل ، ولا تقول : من أحد . وكما تقول : لا مالَ ، ولا تقول : لك ، وما يشبهه ، ومثل هذا كثيرٌ » .
وقال الزركشي في البرهان :« كما تقول في الصلاة : ( الله أكبر ) ، ومعناه : من كل شيء ؛ ولكن لا تقول هذا المقدَّر ؛ ليكون اللفظ في اللسان مطابقًا لمقصود الجنان ، وهو أن يكون في القلب ذكر الله وحده » .

ثانيًا- إذا ثبت أن ( أكبر ) في قولنا : ( الله أكبر ) اسم تفضيل ، فاعلم أن اسم التفضيل يستعمل في اللغة على ثلاثة أوجه : أحدها : أن يكون نكرة . والثاني : أن يكون معرفًا بالألف واللام . والثالث : أن يكون معرفًا بالإضافة ، ولكل وجه من هذه الأوجه أحكامه الخاصة به . ويهمنا هنا من هذه الأقسام القسم الأول والثاني :
القسم الأول : أن يكون نكرة ؛ كقولنا : ( أكبر ، وأعز ، وأعلى ، وأسفل ) ، وله حكمان :
أحدهما : وجوب دخول ( من ) جارة للمفضل عليه ؛ كما في قوله تعالى :﴿ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنَادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِن مَّقْتِكُمْ أَنفُسَكُمْ ﴾(غافر: 10) .
وقد تحذف ( من ) مع المفضل عليه لوضوح المعنى ؛ كما في قوله تعالى :﴿ إِن يَكُنْ غَنِيّاً أَوْ فَقَيراً فَاللّهُ أَوْلَى بِهِمَا ﴾ (النساء: 135) . أي : أولى بهما من سائر الناس . وقوله تعالى :﴿ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ أَكْبَرُ ﴾(التوبة: 72) . أي : أكبر مما ذكر ، وقوله تعالى :﴿ وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ وَأَبْقَى ﴾(الأعلى: 17) . أي : خير من الدنيا وأبقى منها .
وقد اجتمع الحذف والإثبات في قوله تعالى: ﴿ أَنَا أَكْثَرُ مِنْكَ مَالاً وَأَعَزُّ نَفَرًا ﴾(الكهف: 34) . أي : أعز نفرًا منك . والحذف هنا أبلغ من الذكر ، وعليه يحمل قولنا : ( الله أكبر ) .
والحكم الآخر : وجوب إفراده وتذكيره في جميع حالاته ؛ كقوله تعالى :﴿ وَاللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ يُرْضُوهُ ﴾(التوبة:62) . أي : أحق بالإرضاء من غيره . وأفرد الضمير في قوله : ( أن يرضوه ) ؛ لأنهما في حكم مرضي واحد ؛ إذ رضا الله تعالى هو رضا الرسول صلى الله عليه وسلم . وقوله تعالى :﴿ قُلْ إِنْ كَانَ آَبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ ﴾ إلى قوله :﴿ أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ ﴾(التوبة: 24) .
القسم الثاني : أن يكون معرفًا بالألف واللام ؛ كقولنا : ( الأكبر ، والأعلى ) ، وله حكمان :
أحدهما : أن يكون مطابقًا للمفضل ؛ نحو : قوله تعالى :﴿ وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ ﴾(النحل: 60) ، ﴿ سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى ﴾(الأعلى : 1) ، ﴿ لاَ جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الآخِرَةِ هُمُ الأَخْسَرُونَ ﴾(هود: 22) .
والحكم الآخر : عدم ذكر ( من ) بعده مع المفضل عليه ؛ لأن المفضل عليه لا يجوز ذكره هنا ؛ إذ تغني عنه ( أل ) ؛ لأنها للعهد ، وليست موصولة كالداخلة على اسم الفاعل ، واسم المفعول . و( أل ) العهدية تشير إلى شيء معين تقدم ذكره لفظًا أو حكمًا ، وتعيينه يشعر بالمفضول ؛ ولهذا قالوا : لا تكون ( أل ) في ( أفعل التفضيل ) إلا للعهد ؛ لئلا يعرَى عن المفضول ؛ ولذلك لا يجوز أن يقال : زيد الأفضل من عمرو ، وأنت الأعلم منهم ، وهم الأخسرون من غيرهم ، خلافًا لقولك : زيد أفضل من عمرو ، وأنت أعلم منه ، وهم أخسر من غيرهم . وأما قول الأعشى :
ولست بالأكثر منهم حصى ... إنما العزة للكاثر
فمؤول عندهم بتأويلات مختلفة ؛ منها : زيادة ( أل ) في لفظ ( الأكثر ) . ومنها : أن الجار والمجرور متعلق بكلمة محذوفة تماثل المذكورة ، والتقدير : بالأكثر أكثر منهم . ومنها : أن ( من ) بمعنى ( في ) . أي : بالأكثر فيهم . ومنها : أن ( من ) للتبيين ، وليست لابتداء الغاية ؛ كأنه قال : ولست بالأكثر من بينهم .
وكل هذه التأويلات متكلفة لا يعرف عنها الشاعر شيئًا ، فهي إما لغة ، وإما شاذة . وقد أجاز أبو عمرو الجرمي الجمع بين ( أل ) ، و( من ) , مستدلاً بهذا البيت .

ثالثًا- بقي أن تعلم أن الفرق بين قول : ( الله أكبر ) ، وقول ( الله الأكبر ) من وجهين :
أحدهما : أنك إذا قلت : ( الله أكبر ) فإنك تريد الإخبار عن لفظ الجلالة ( الله ) بهذه الصفة ( أكبر ) لا غير . فإذا قلت : ( الله الأكبر ) ، احتمل أن يكون ( الأكبر ) خبرًا عن لفظ الجلالة ، واحتمل أن يكون صفة له . واحتمال الوصفية فيه أقوى من احتمال الخبرية ؛ ولهذا كان الأول أبلغ في التعبير عن المراد من الثاني .
والوجه الآخر : أن قولنا : ( الله ) يفيد إثبات وجود الله عز وجل ، وقولنا : ( أكبر ) يفيد نَفْيَ أن يكون لله سبحانه وتعالى شريك ؛ لأن الشريك لا يكون أكبر من الشريك الآخر فيما فيه الاشتراك . فتضمنت الجملة على هذا أمرين : الأول : إثباتُ الألوهية ، والثاني : نَفْيُ الشريك . وهذا الأمر الثاني لا يوجد في قول : ( الله الأكبر ) ؛ لأن لفظ ( الأكبر ) يفهم منه أن هناك إله آخر اسمه ( الله ) ؛ ولكنه أصغر من الأول ، فيكون هناك إلهان اسمهما ( الله ) : الله الأكبر ، والله الأصغر ، وهذا شرك والعياذ بالله . ويبين لك ذلك أن قولك : ( زيد الأكبر ) يقتضي بالضرورة وجود زيد آخر ؛ ولكنه أصغر من الأول . ومن ذلك ما روي أنه كان لخالد بن الزبير أولاد ، وفيهم ( محمد الأكبر ) ، و ( محمد الأصغر ) ..
فثبت بذلك أن قول ( الله الأكبر ) يتضمن إثباتًا لوجود الله مع احتمال وجود الشريك ، وأن قول ( الله أكبر ) يتضمن إثباتًا لوجود الله مع نفْيِ الشريك . وبهذا يظهر لنا السر في اختيار قولنا : ( الله أكبر ) في الأذان وفي الصلاة ، دون قولنا :
( الله الأكبر ) . فتأمل !

وأما قول المكبر في العيدين :( الله أكبر كبيرًا ) امتثالاً لأمر الله عز وجل :﴿ وَلِتُكَبِّرُواْ اللّهَ ﴾(البقرة: 185) فانتصب فيه
( كبيرًا ) على إضمار الفعل ؛ كأنه قال : أُكَبِّرُ الله تَكْبِيرًا ، فقوله : ( كَبيرًا ) بمعنى : ( تَكْبِيرًا ) ، وهو من وضع الاسمَ موضعَ المَصْدَرِ الحقيقي .. والله تعالى أعلم !

عن موقع موسوعة الإعجاز العلمي في القرآن والسنة

ghida4ever 08-02-2010 03:44 PM

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته
شكرا اخي نبيل على الطرح القيم دائما
كتبت في موازينك وجزيت بها الجنة

Ms.isra 03-14-2014 10:15 AM

رد: لماذا لا نقول في الأذان : ( الله الأكبر ) مع أل التعريف، بدلاً من ( الله أكبر ) ؟
 
Thank you :b7::scool:

ديناالجندى 02-18-2015 12:02 PM

رد: لماذا لا نقول في الأذان : ( الله الأكبر ) مع أل التعريف، بدلاً من ( الله أكبر ) ؟
 
http://www.fnur.bu.edu.eg/
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/departements
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...dical-surgical
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...mmunity-health
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...administration
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...lth-obstetrics
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/mental-health
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...iation-nursing
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/dean-word
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/about-faculty
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ut-faculty/tip
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...vision-mission
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...-faculty/goals
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...administration
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...previous-deans
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...magies-faculty
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...y/faculty-deps
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...egrees-offered
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0tanzim11i.jpg
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...d01_Page_1.jpg
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20maaeer.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20edaria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...wazefi-faculty
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...i%20seyana.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...of%20cover.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20egtemaea.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/computer.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20edaria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/fenon.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/maamal.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/maktabat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/dean.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20kharegi.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20kharegi.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20dakheli.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/hykal.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...amen%20fuc.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...men%20kaaa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20maamal12.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0kh%20amaa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20derasat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...oshtarayat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20maktaba.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20mowazana.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0r%20shbab.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0talem%20t.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0talem%20t.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20amleen.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20maamel.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20maamel.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...les%20almy.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/saeq.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...bak%20sehy.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/saraf.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...l%20swetch.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20tadrees.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/fehres.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/fawasel.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20tadrees.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...h%20amleen.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...b%20arshef.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0sokrtaria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...li%20edari.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/kahrobaee.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20tadrees.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...n%20khedma.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/mokadema.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0morasalat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...uc%20talem.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20derasat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20mogtamaa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/main-news
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/main-news/news
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...news/community
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/graduates
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...akhkhregen.pdf
http://bu.edu.eg/portal/index.php?act=306&fid=13
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/conferences
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/workshops
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/relations
http://srv1.eulc.edu.eg/eulc_v5/libraries/start.aspx
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/contact-us
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...-us/access-map
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...11-13-11-48-42
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ronic-services
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...olidarity-fund
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_91.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...s-of-employees
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_86.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_87.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_88.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_89.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_90.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_83.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_84.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_84.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...es/Fnur_85.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...wa%20batni.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ed%20atfal.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...a%20nafsia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...eht%20elom.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20manshora.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20bahtheya.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...tafizia123.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20bahtheya.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/students
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/studies
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...munity-service
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/quality-unit
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/projects
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/ictp
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...-services/chat
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0ola%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ania%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ltha%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...beaa%20nur.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/places
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20legan_2.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/news/tamred11.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/programms
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/1st-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image.../a7laq%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/asas%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...amreed%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pasology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/tashree7.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at/paktria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/tfyl.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/fsyology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/kemia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/kemia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at/mstl7at.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/2nd-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...7%207arega.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/t3zia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...y%20health.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/gldia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...mqrrat/com.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/ramd.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...7%207arega.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/sdria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...7%207arega.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rrat/sdria.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...cardiology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rat/3sabia.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/3zam.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...armacology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20services.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/3rd-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20nursing.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...3lm%20nafs.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20surgery.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/7qoq.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/7qoq.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20medicine.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20medicine.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...20medicine.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...toxicology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...toxicology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20nursing.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rat/tamred.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0education.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index...ramms/4th-year
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...y%20health.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...idemiology.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20nursing.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...psychiatry.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...management.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...%20methods.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...rat/3laqat.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...qrrat/e7sa.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t/e7sa%202.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...0education.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at/mosneen.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/stu-union
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/index.php/youth
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...at%20m%201.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...al%20kwmya.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...nsheta%203.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...t%20taalem.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...sat%20kbol.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/images/pdf/kawaed.pdf
http://www.fnur.bu.edu.eg/fnur/image...ab%20gawda.pdf


الساعة الآن 02:35 PM بتوقيت مسقط

Powered by vBulletin® Version 3.8.12 by vBS
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
:: جميع الحقوق محفوظة لمنتديات لغاتى التعليمية ::